Παχυσαρκία

Η παχυσαρκία έχει εξελιχθεί σε σημαντική κρίση δημόσιας υγείας για την Ελλάδα αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Έχει αναγνωρισθεί επίσημα ως νόσος, περισσότερα από 70 χρόνια πριν, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να την περιλαμβάνει στη Διεθνή Ταξινόμηση των Παθήσεων (International Classification of Diseases).

Ταξινόμηση παχυσαρκίας

Παρόλο που υπάρχουν και χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι ταξινόμησης της παχυσαρκίας, η ευρύτερα αποδεκτή είναι εκείνη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που χρησιμοποιεί το Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI).

Η ταξινόμηση γίνεται ως εξής:

Ο τύπος υπολογισμού του Δείκτη Μάζας Σώματος είναι αρκετά απλός και χρησιμοποιεί μόνο το ύψος και το σωματικό βάρος του ασθενή:

ΔΜΣ=  

Δεδομένης της σημασίας που έχει το ποσοστό σπλαγχνικού – ιδίως – λίπους στη μεταβολική βαρύτητα της παχυσαρκίας, αρκετοί υποστηρίζουν έναν ορισμό της πάθησης ανάλογα με το ποσοστό του σωματικού λίπους, ως εξής:

Άνδρες: Σωματικό λίπος > 25 % , με οριακά ποσοστά 21 – 25 %

Γυναίκες: Σωματικό λίπος > 33 % , με οριακά ποσοστά 31 – 33 %

Συν-νοσηρότητες παχυσαρκίας

Η παχυσαρκία αποτελεί γενεσιουργό αίτιο πολλών παθολογικών καταστάσεων υγείας, οι οποίες είναι γνωστές ως συν-νοσηρότητες της πάθησης και αφορούν σχεδόν το σύνολο των ανθρωπίνων οργάνων και συστημάτων:

 Αναπνευστικό Σύστημα

• Αποφρακτική υπνική άπνοια
• Προδιάθεση αναπνευστικών λοιμώξεων (συμπεριλαμβανομένης της λοίμωξης Covid-19)
• Αυξημένη συχνότητα εμφάνισης βρογχικού άσθματος
• Σύνδρομο υποαερισμού παχυσαρκίας (Σύνδρομο Pickwick)

Νεοπλάσματα

Έχει επιβεβαιωθεί η συσχέτιση της παχυσαρκίας με πολλές μορφές καρκίνου, όπως:

• Ενδομητρίου
• Παχέος εντέρου
• Ορθού
• Μαστού
• Χοληδόχου κύστης
• Στομάχου
• Παγκρέατος
• Ωοθηκών
• Νεφρών
• Οισοφάγου (αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου)
• Πολλαπλούν μυέλωμα

Καρδιαγγειακές νόσοι

• Στεφανιαία νόσος
• Αρτηριακή υπέρταση
• Διαστολική καρδιακή δυσλειτουργία
• Πνευμονική υπέρταση

Βλάβες στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα

• Εγκεφαλικά επεισόδια
• Ενδοκράνια υπέρταση / ψευδοόγκος εγκεφάλου

Διαταραχές γονιμότητας & προβλήματα κατά την εγκυμοσύνη

• Γυναικεία και ανδρική υπογονιμότητα
• Πολυκυστικές ωοθήκες
• Υπέρταση / διαβήτης κύησης
• Μακροσωμία εμβρύου

Προβλήματα από το γαστρεντερικό Σύστημα

• Χολολιθίαση / Χολοκυστίτιδα
• Λιπώδης διήθηση ήπατος
• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση & οισοφαγίτιδα

Μεταβολικές ασθένειες

• Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
• Μεταβολικό σύνδρομο
• Δυσλιπιδαιμία
• Υπερουριχαιμία

Τι προκαλεί την παχυσαρκία

Η παχυσαρκία είναι μια σύνθετη, πολυπαραγοντική ασθένεια, στην οποία συμβάλλουν γενετικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες. Ιατρικά ορίζεται ως η αυξημένη εναπόθεση σωματικού λίπους η οποία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οφείλεται σε ενεργειακή ανισορροπία μεταξύ των θερμίδων που προσλαμβάνονται και των θερμίδων που καταναλώνονται.

Τις τελευταίες δεκαετίες, σε παγκόσμιο επίπεδο υπήρξε μία ροπή προς την κατανάλωση τροφίμων υψηλής θερμιδικής αξίας, πλούσιων σε σάκχαρα και κορεσμένα λιπαρά. Η τάση αυτή, σε συνδυασμό με την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, την ανάπτυξη πολλών μορφών καθιστικής εργασίας και άλλων σύγχρονων, βλαβερών συνηθειών, αποτέλεσαν βασικό αιτιολογικό παράγοντα της εξάπλωσης της παχυσαρκίας.

Θεραπεία της Παχυσαρκίας

Υπάρχουν δύο τρόποι αντιμετώπισης της παχυσαρκίας:

• Συντηρητική μέθοδος

Η συντηρητική αντιμετώπιση (δίαιτα, άσκηση, αλλαγή του μοτίβου διατροφής, φάρμακα) είναι αποτελεσματική κατά κύριο λόγο σε υπέρβαρους και όχι σε παχύσαρκους ασθενείς. Έχει αποδειχθεί πως μόνο το 5% των πασχόντων από κλινικά σοβαρή παχυσαρκία, θα καταφέρει να υπερνικήσει μακροπρόθεσμα την ασθένεια και να επανέλθει στο φυσιολογικό σωματικό του βάρος, με χρήση μόνο των συντηρητικών μέσων.

• Χειρουργική μέθοδος

Η χειρουργική θεραπεία αποτελεί τη μοναδική αποδεδειγμένη μακροπρόθεσμα αποτελεσματική μέθοδο αντιμετώπισης της παχυσαρκίας. Η μεταβολική χειρουργική (χειρουργική παχυσαρκίας και μεταβολικών νοσημάτων) δίνει λύση, οδηγώντας τόσο στην απώλεια του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους όσο και στην αναστροφή των μεταβολικών νοσημάτων (σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία).

Χειρουργικές μέθοδοι αντιμετώπισης της παχυσαρκίας

Υπάρχουν διάφορες χειρουργικές τεχνικές αντιμετώπισης της παχυσαρκίας. Ο εξειδικευμένος Χειρουργός θα προτείνει τη μέθοδο που ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς:

• Γαστρική πτύχωση: Πραγματοποιείται ενδίπλωση του στομάχου για περιορισμό της χωρητικότητάς του και συνεπώς περιορισμό της προσλαμβανόμενης ποσότητας της τροφής.
• Επιμήκης γαστρεκτομή (γαστρικό μανίκι): Διενεργείται αφαίρεση τμήματος του στομάχου (έως και 80%), με στόχο τη μείωση της χωρητικότητας και την επίτευξη πρώιμου κορεσμού κατά τη σίτιση.
• Γαστρική παράκαμψη (γαστρικό bypass): Δημιουργείται ένας μικρός γαστρικός θύλακος, που υποδέχεται την τροφή και ο οποίος ενώνεται με τμήμα του λεπτού εντέρου μετά το δωδεκαδάκτυλο, με στόχο τον περιορισμό τη μείωση της απορρόφησης θερμίδων.
• Γαστρική παράκαμψη μίας αναστόμωσης (μίνι γαστρική παράκαμψη): Δημιουργείται ένας επιμήκης γαστρικός θύλακος που ενώνεται με πιο περιφερικό τμήμα του λεπτού εντέρου ώστε να περιοριστεί η απορρόφηση θερμίδων (δυσαπορρόφηση), χωρίς να επηρεάζεται σημαντικά η ποσότητα λήψης τροφής.
• Χολοπαγκρεατική εκτροπή: Εξαιρετικά αποτελεσματική επέμβαση, συνοδευόμενη ωστόσο συχνά από θρεπτικές διαταραχές, γεγονός που έχει περιορίσει την εφαρμογή της

Οι επεμβάσεις παχυσαρκίας πρέπει να διενεργούνται μόνο από εξειδικευμένο Γενικό Χειρουργό (bariatric surgeon), ο οποίος γνωρίζει σε βάθος τη σύνθετη παθοφυσιολογία της πάθησης και μπορεί να εφαρμόσει όλες τις σύγχρονες θεραπευτικές επιλογές ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του εκάστοτε ασθενή, εκμεταλλευόμενος τα οφέλη της λαπαροσκοπικής και ρομποτικής τεχνολογίας.